Tiểu Nhiều Lần: Dấu Hiệu Bình Thường Hay Triệu Chứng Nguy Hiểm?

Đôi nét về bác sĩ Hồ Nguyên Trường

Như thế nào gọi là tiểu nhiều lần

Đi tiểu là hoạt động sinh lý thiết yếu giúp cơ thể đào thải các chất cặn bã và duy trì cân bằng dịch. Tuy nhiên, khi tần suất đi tiểu tăng bất thường ví dụ như đi tiểu hơn 8 lần mỗi ngày hoặc tiểu đêm từ 2 lần trở lên đó có thể là dấu hiệu cảnh báo một rối loạn chức năng hoặc bệnh lý tiềm ẩn trong hệ tiết niệu.

Thông thường, một người trưởng thành khỏe mạnh sẽ đi tiểu từ 4 đến 8 lần/ngày, trung bình khoảng 6–7 lần tùy theo lượng nước nạp vào, hoạt động thể chất và môi trường sống. Nếu bạn cảm thấy buồn tiểu liên tục, mỗi lần tiểu rất ít, hoặc phải thức dậy nhiều lần trong đêm, tình trạng đó không nên xem nhẹ.

Để hiểu rõ nguyên nhân, trước tiên hãy cùng phân biệt giữa các trường hợp tiểu nhiều do yếu tố sinh lý và tiểu nhiều do bệnh lý.

Một số nguyên nhân dẫn đến tiểu nhiều lần

Nguyên nhân tới từ thói quen sinh hoạt hàng ngày

Uống nhiều nước vào buổi tối: Khi bạn nạp quá nhiều nước, thận sẽ tăng cường lọc, khiến lượng nước tiểu tăng lên. Nếu uống gần giờ đi ngủ, tình trạng tiểu đêm là điều dễ hiểu.

Dùng đồ uống lợi tiểu: Cà phê, trà, bia, rượu hoặc nước ngọt có gas đều kích thích bài tiết. Dùng thường xuyên sẽ khiến bạn phải đi tiểu nhiều hơn dù không uống quá nhiều nước.

Ăn thực phẩm lợi tiểu: Dưa hấu, cần tây, dưa chuột chứa nhiều nước và có tính lợi tiểu nhẹ. Ăn nhiều trong thời gian ngắn có thể làm tăng số lần đi tiểu.

Trời lạnh: Vào mùa lạnh, cơ thể ít đổ mồ hôi nên thận buộc phải đào thải nước nhiều hơn qua đường tiểu dẫn đến đi tiểu nhiều.

Căng thẳng, hồi hộp: Áp lực tâm lý có thể kích thích thần kinh kiểm soát bàng quang, khiến bạn buồn tiểu liên tục dù không thật sự đầy bàng quang.

Phụ nữ mang thai: Ở những tháng cuối thai kỳ, tử cung chèn ép bàng quang khiến thai phụ phải đi tiểu nhiều lần kể cả ban ngày lẫn ban đêm.

Nguyên nhân tới từ một số vấn đề về bệnh lí

Nếu tình trạng tiểu nhiều không đến từ thói quen sinh hoạt và kéo dài nhiều ngày, rất có thể bạn đang gặp phải một số vấn đề bệnh lý cần được thăm khám và điều trị kịp thời.

Nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI): Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, thường gặp ở cả nam và nữ. Vi khuẩn gây viêm niệu đạo, viêm bàng quang khiến người bệnh cảm thấy buồn tiểu liên tục, tiểu rắt, tiểu buốt. Nước tiểu có thể đục, nặng mùi hoặc kèm máu nhẹ.

Tiểu đường (đái tháo đường): Khi lượng đường trong máu tăng cao vượt ngưỡng lọc của thận, glucose xuất hiện trong nước tiểu và kéo theo nước. Điều này làm lượng nước tiểu tăng, dẫn đến tiểu nhiều, khát nước thường xuyên và đôi khi kèm theo sụt cân không rõ lý do.

Bệnh lý tuyến tiền liệt (nam giới): Tuyến tiền liệt phì đại lành tính (BPH) có thể chèn ép niệu đạo, gây tiểu khó, tiểu yếu, tiểu nhiều lần, đặc biệt là ban đêm. Viêm tuyến tiền liệt cũng gây tiểu buốt, tiểu rắt, đau vùng dưới. Trong một số trường hợp hiếm hơn, ung thư tuyến tiền liệt có thể có biểu hiện tương tự.

Bàng quang tăng hoạt (Overactive Bladder – OAB): Khi bàng quang co bóp quá mức dù chưa đầy nước, người bệnh sẽ có cảm giác buồn tiểu đột ngột, dữ dội và khó nhịn. Điều này khiến số lần đi tiểu trong ngày và đêm tăng rõ rệt.

Sỏi đường tiết niệu: Sỏi có thể nằm ở thận, bàng quang hoặc niệu đạo. Chúng gây kích ứng niêm mạc, làm người bệnh buồn tiểu liên tục, tiểu rắt, tiểu buốt, thậm chí tiểu ra máu nếu sỏi gây trầy xước đường niệu.

Suy thận: Khi thận yếu, khả năng cô đặc nước tiểu giảm, dẫn đến lượng nước tiểu tăng và loãng. Người bệnh thường tiểu nhiều hơn, đặc biệt là vào ban đêm, kèm theo mệt mỏi, phù nhẹ hoặc cao huyết áp.

Tác dụng phụ của thuốc lợi tiểu: Một số thuốc điều trị tăng huyết áp, suy tim hoặc phù nề có tác dụng đào thải muối và nước ra khỏi cơ thể. Đây là nguyên nhân dễ nhận biết và có thể điều chỉnh theo chỉ định bác sĩ.

Một số nguyên nhân khác 

Viêm âm đạo hoặc bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs): Đặc biệt ở nữ giới, các tình trạng này có thể kích thích niệu đạo và bàng quang, gây tiểu rắt hoặc tiểu buốt.

U xơ tử cung: Nếu kích thước lớn, khối u có thể chèn ép vào bàng quang gây tiểu nhiều.

Đột quỵ hoặc các bệnh lý thần kinh: Làm giảm khả năng kiểm soát hoạt động của bàng quang.

Ung thư bàng quang: Mặc dù hiếm gặp, nhưng có thể biểu hiện bằng tiểu nhiều lần kèm theo tiểu máu.

Chấn thương vùng xương chậu hoặc bàng quang: Gây rối loạn chức năng tiểu tiện.

Triệu chứng cảnh báo kèm tiểu nhiều và thời điểm nên thăm khám

Việc đi tiểu nhiều lần không chỉ gây bất tiện trong sinh hoạt mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo tình trạng sức khỏe tiềm ẩn. Đặc biệt, nếu hiện tượng này kéo dài và đi kèm các triệu chứng bất thường, bạn cần theo dõi sát sao.

Người bệnh có thể cảm thấy buồn tiểu liên tục, dù lượng nước tiểu mỗi lần không nhiều. Cảm giác tiểu gấp, tiểu buốt hoặc tiểu rát khiến việc sinh hoạt trở nên khó chịu. Việc thức giấc nhiều lần trong đêm làm gián đoạn giấc ngủ, khiến cơ thể mệt mỏi, mất tập trung vào ban ngày.

Bạn nên đặc biệt lưu ý khi các biểu hiện sau xuất hiện cùng với tiểu nhiều:

• Sốt nhẹ hoặc cao, có thể là dấu hiệu của viêm tiết niệu.
• Đau lưng, đau bụng dưới gợi ý tổn thương thận hoặc bàng quang.
• Khát nước dữ dội, kèm sụt cân không rõ nguyên nhân.
• Bí tiểu, són tiểu hoặc không kiểm soát được việc tiểu tiện.

Nếu tình trạng tiểu nhiều kéo dài hơn một tuần hoặc vượt quá 8 lần/ngày, 2 lần/đêm, kèm theo bất kỳ biểu hiện bất thường nào kể trên, bạn nên đến bác sĩ để được thăm khám.

Các phương pháp chẩn đoán tiểu nhiều lần

Để xác định chính xác nguyên nhân gây tiểu nhiều lần, bác sĩ sẽ tiến hành đánh giá toàn diện dựa trên hỏi bệnh, khám lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng phù hợp.

Trong bước đầu tiên, bác sĩ sẽ khai thác chi tiết về tần suất đi tiểu trong ngày và đêm, thói quen uống nước, loại thuốc bệnh nhân đang sử dụng, cũng như tiền sử các bệnh lý liên quan. Việc khám lâm sàng sẽ tập trung vào vùng bụng, cơ quan sinh dục, tuyến tiền liệt (ở nam giới), đồng thời kiểm tra phản xạ thần kinh nếu có nghi ngờ rối loạn kiểm soát bàng quang.

Dựa trên kết quả khám ban đầu, bác sĩ có thể chỉ định thêm một số xét nghiệm chuyên sâu. Mỗi xét nghiệm sẽ đóng vai trò riêng trong việc làm rõ nguyên nhân:

• Xét nghiệm nước tiểu giúp phát hiện các chỉ số bất thường như bạch cầu, vi khuẩn, máu vi thể hoặc đường trong nước tiểu. Nếu nghi ngờ nhiễm khuẩn, bác sĩ có thể yêu cầu cấy nước tiểu để xác định chính xác tác nhân gây bệnh.
• Xét nghiệm máu thường được thực hiện để đánh giá đường huyết (tầm soát tiểu đường), chức năng thận (ure, creatinine), và ở nam giới lớn tuổi, có thể kiểm tra kháng nguyên PSA nhằm tầm soát bệnh lý tuyến tiền liệt.
• Siêu âm hệ tiết niệu là phương pháp hình ảnh học an toàn, giúp bác sĩ quan sát cấu trúc thận, bàng quang và các bất thường như sỏi, u hoặc lượng nước tiểu tồn dư sau khi đi tiểu.
• Niệu động học sẽ được chỉ định nếu có nghi ngờ bàng quang tăng hoạt hoặc rối loạn do thần kinh. Kỹ thuật này giúp đo áp lực và khả năng trữ – tống nước tiểu của bàng quang.
• Nội soi bàng quang, trong một số trường hợp cần thiết, sẽ hỗ trợ bác sĩ quan sát trực tiếp bên trong niêm mạc bàng quang, phát hiện những tổn thương như viêm, sỏi nhỏ, loét hoặc khối u mà các xét nghiệm khác có thể bỏ sót.

Tổng hợp kết quả từ các bước trên sẽ giúp bác sĩ xác định chính xác nguyên nhân gây tiểu nhiều lần, từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả cho từng bệnh nhân.

Hướng dẫn cách xử lý và điều trị tiểu nhiều lần hiệu quả

Sau khi xác định nguyên nhân, việc điều trị tiểu nhiều lần sẽ được cá nhân hóa tùy theo từng trường hợp. Bác sĩ có thể đưa ra hướng xử lý tại nhà, kê đơn thuốc hoặc chỉ định can thiệp y khoa nếu cần thiết.

Điều chỉnh từ các thói quen sinh hoạt hàng ngày

Trong nhiều trường hợp không do bệnh lý nghiêm trọng, người bệnh hoàn toàn có thể điều chỉnh thói quen sinh hoạt để cải thiện tình trạng.

• Uống nước hợp lý: Duy trì lượng nước khoảng 1,5 – 2 lít/ngày. Tránh uống quá nhiều vào buổi tối hoặc trước giờ đi ngủ.
• Hạn chế chất kích thích: Cà phê, rượu bia, nước ngọt có gas và các loại trà có thể làm tăng tần suất đi tiểu.
• Tập luyện cơ sàn chậu (bài tập Kegel): Bài tập Kegel giúp kiểm soát tốt hơn chức năng bàng quang, đặc biệt hữu ích với người bị són tiểu hoặc tiểu không kiểm soát.
• Giảm căng thẳng: Tập thở sâu, thiền, yoga hoặc ngủ đủ giấc cũng góp phần điều hòa hoạt động của bàng quang.
• Không nên nhịn tiểu quá lâu: Việc này có thể làm yếu cơ bàng quang và tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, từ đó làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tiết niệu.
• Tránh ngồi quá lâu trong một tư thế: Đặc biệt ở nam giới, việc ngồi lâu có thể làm tăng áp lực lên tuyến tiền liệt và bàng quang.

Sử dụng thực phẩm phù hợp

Thực phẩm và đồ uống bạn sử dụng hàng ngày cũng ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động của hệ tiết niệu:

• Nên bổ sung đủ chất xơ vào khẩu phần ăn: Điều này giúp ngăn ngừa táo bón, qua đó giảm áp lực ổ bụng và hạn chế kích thích lên bàng quang.
• Cần hạn chế các món ăn cay, chua hoặc nhiều axit: Những loại thực phẩm này dễ gây kích ứng niêm mạc bàng quang, khiến bạn buồn tiểu nhiều hơn.

Một số phương pháp can thiệp trong quá trình điều trị

Khi tiểu nhiều là hệ quả của một bệnh nền, bác sĩ sẽ kê thuốc điều trị nguyên nhân gốc:

• Thuốc kháng sinh: Dùng trong trường hợp viêm đường tiết niệu (UTI).
• Thuốc giãn cơ bàng quang hoặc thuốc chống co thắt: Áp dụng khi bị bàng quang tăng hoạt (OAB).
• Thuốc điều trị tiểu đường: Giúp kiểm soát đường huyết, từ đó giảm lượng nước tiểu.
• Thuốc điều trị phì đại tuyến tiền liệt (ở nam): Làm giảm kích thước tuyến hoặc giãn cơ tuyến để tiểu dễ hơn.

Trong một số trường hợp phức tạp, điều trị nội khoa không đủ hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định can thiệp sâu hơn:

• Phẫu thuật: Áp dụng khi có sỏi đường tiết niệu, phì đại tuyến tiền liệt lớn gây tắc nghẽn, hoặc khối u bàng quang.
• Liệu pháp huấn luyện bàng quang: Là phương pháp tập kéo giãn khoảng cách giữa các lần đi tiểu, thường áp dụng cùng với điều trị OAB.
• Điều trị bằng thiết bị hỗ trợ: Một số bệnh nhân bị rối loạn thần kinh bàng quang có thể được tư vấn dùng máy kích thích thần kinh.

Giải pháp phòng tránh tình trạng tiểu nhiều lần tái diễn

Một số bệnh lý liên quan đến tiểu nhiều có thể tiến triển âm thầm mà không có biểu hiện rõ rệt. Do đó, việc thăm khám định kỳ là rất cần thiết:

• Nên thực hiện các xét nghiệm tầm soát nếu có yếu tố nguy cơ: Các bệnh cần lưu ý gồm có tiểu đường, bệnh thận và rối loạn tuyến tiền liệt ở nam giới.
• Phụ nữ cần đi khám phụ khoa định kỳ: Việc này giúp phát hiện sớm các bất thường liên quan đến đường tiết niệu hoặc cơ quan sinh dục.
• Tuyệt đối không nên tự ý dùng thuốc lợi tiểu hoặc các sản phẩm thải độc không rõ nguồn gốc: Việc lạm dụng thuốc có thể làm mất cân bằng điện giải hoặc gây hại cho thận.