Theo dòng thời sự, các bệnh lý về thận xảy ra càng ngày càng nhiều ở các lứa tuổi trẻ. Điều này gây tâm lý hoang mang cho nhiều bạn và cũng đồng thời đẩy những thông tin phản khoa học đi xa.

Những thông tin như "thủ dâm gây suy thận" hay "yếu sinh lý là do thận hư", "tiểu ra bọt là do thận suy",... vẫn còn khá phổ biến.

Vì vậy, bài viết này của bác sĩ sẽ giúp mọi người hiểu hơn về cách để đánh giá chức năng thận theo đúng chuẩn mực y khoa.   

Cấu trúc và vai trò của thận

Trước hết, bác sĩ sẽ nói một chút về hai quả thận. Đây là cơ quan hình hạt đậu, nằm sát hai bên cột sống đoạn thắt lưng.

Thận sẽ có chức năng lọc máu để đào thải các chất độc ra khỏi cơ thể. Các chất này sẽ được hòa tan trong nước tiểu tống xuất ra ngoài.

 Vì đóng vai trò kiểm soát nước và điện giải nên thận có vai trò rất quan trọng trong kiểm soát huyết áp. Ngoài ra thì cơ quan này còn có ảnh hưởng trong quá trình tạo máu và chuyển hóa vitamin D.

Như vậy, có thể thấy các ảnh hưởng của thận chỉ dừng ở đây chứ không liên quan nhiều đến chức năng tình dục.

Xét nghiệm máu: Bước đầu đánh giá chức năng thận

Định lượng creatinine máu giúp đánh giá chức năng thận

Đối với xét nghiệm máu, Creatinine và Urea là 2 chất mà chúng ta sẽ quan tâm nhiều nhất.

Vì vai trò của thận là lọc các chất độc ra khỏi cơ thể, nên việc đánh giá 2 chất này sẽ giúp chúng ta hiểu được sức khỏe của chúng.

Vì nồng độ của urea máu có thể bị ảnh hưởng bởi chế độ ăn nên việc định lượng Creatinine máu đóng vai trò quan trọng hơn. Creatinine là một sản phẩm thừa trong quá trình chuyển hóa của cơ bắp.

Thông thường nồng độ creatinine trong máu của nam giới sẽ từ 0.74 đến 1.35 mg/dL ( tương đương 65.4 đến 119.3 micromoles/L), còn ở nữ giới là ở mức 0.59 đến 1.04 mg/dL (52.2 đến 91.9 micromoles/L).

Nồng độ này có thể thay đổi nhẹ tùy thuộc vào khối lượng cơ bắp và giới.

Từ nồng độ creatinine máu, có thể ước tính được mức lọc của thận (eGFR). Mức lọc của thận trên 60 kèm xét nghiệm nước tiểu bình thường thì có thể xem là bạn có quả thận khỏe mạnh

Bước hai: Kiểm tra nước tiểu

Lượng albumin trong nước tiểu bình thường sẽ là rất thấp

Đối với nước tiểu, chúng ta sẽ không căn cứ vào màu sắc, mùi vị hay hình thái. Nhiều bạn hay thấy nước tiểu có bọt và lo lắng nhưng điều này là hoàn toàn thiếu chính xác và không đặc hiệu.

Đối với nước tiểu thì bác sĩ sẽ quan tâm là nó có chứa protein hay là không.

Protein là một chất rất quan trọng đối với chuyển hóa của cơ thể. Cơ thể cần protein để tăng cơ bắp, đối phó với nhiễm trùng, hay chữa lành các mô.

Tuy nhiên, protein nên ở trong máu chứ không phải là ở trong nước tiểu. Chức năng lọc của thận giúp giữ các chất quan trọng như protein ở trong máu và đào thải các chất thừa thải ra ngoài.

Nếu hai quả thận của bạn khỏe mạnh thì sẽ chỉ có một lượng rất nhỏ hoặc hoàn toàn không có protein trong nước tiểu. Tuy nhiên, nếu thận bị tổn thương thì protein có thể sẽ bị “rò rỉ”.

Vì vậy, việc định lượng protein trong nước tiểu là rất quan trọng.

Xét nghiệm “microalbumine niệu” hay “albumin to creatinine ratio” (ACR) sẽ cho câu trả lời. Thông thường ACR phải bé hơn 30 mg/g. Nếu chỉ số này vượt mức 30mg/g thì có thể thận của bạn đang có vấn đề dù mức lọc của thận (eGFR) trên 60.   

ACR cao có thể là dấu hiệu sớm của bệnh thận, nhưng bác sĩ sẽ kiểm tra lại để đảm bảo albumin niệu không phải do nguyên nhân khác gây ra. Test ACR  có thể sẽ được lập lại. Hai kết quả cao trong ba tháng trở lên là dấu hiệu của bệnh thận.

Ngoài ra, xét nghiệm nước tiểu còn có nhiều thông số khác giúp đánh giá tình trạng nhiễm trùng tiểu, tiểu máu,...

Bước ba: Siêu âm đánh giá chức năng thận

Thông thường, việc xét nghiệm nước tiểu và máu là đủ để đánh giá sơ bộ chức năng của thận. Các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh sẽ chỉ được sử dụng khi bạn có bất thường hoặc khi bạn có kèm theo những triệu chứng nghi ngờ khác.

Thông thường siêu âm sẽ được sử dụng vì mức độ phổ biến, an toàn và giá rẻ. Quá trình thực hiện siêu âm thận thường diễn ra nhanh chóng và thoải mái, chỉ mất khoảng 15-30 phút. Bệnh nhân không cần chuẩn bị gì đặc biệt trước khi thực hiện siêu âm.

Siêu âm sẽ giúp đánh giá sơ bộ những bất thường như sỏi, u hay nang thận. TÌnh trạng thận bị ứ nước hay teo nhỏ cũng sẽ được phát hiện.

KẾT LUẬN

Đừng nhìn vào màu sắc nước tiểu đậm nhạt hay có bọt.

Đừng nghe ai đó nói thủ dâm gây suy thận.

Cũng đừng tin vào những lời đồn đại rằng rụng tóc, mộng tinh là do thận suy.  

Đối với y học hiện đại, chức năng thận sẽ chỉ dựa vào xét nghiệm máu- nước tiểu hay siêu âm để đưa ra kết luận. Những kết luận này có thể rất sớm từ trước khi bệnh nhân có những biểu hiện rõ ràng.

Vì vậy, nếu bạn có những lo lắng về chức năng thận thì hãy thực hiện 3 bước trên để kiểm tra.

Nếu bạn có bất kì khó khăn nào về vấn đề bệnh lý của thận thì có thể tìm đến đội ngũ bác sĩ của Saigon Medicine để được hỗ trợ nhé.